27 Ekim 2023 Cuma
Pimco’ dan Richard Clarida’ya göre Fed, dirençli ABD ekonomisinde inatçı enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını daha da artırmak zorunda kalabilir.
Dünyanın en büyük aktif tahvil fonunu yöneten Pacific Investment Management Co.(Pimco)’dan Richard Clarida’ya göre Fed, dirençli ABD ekonomisinde inatçı enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını daha da artırmak zorunda kalabilir.
Eski Fed başkan yardımcısı Perşembe günü Bloomberg’in New York’taki konferansda yaptığı konuşmada “Enflasyondaki ilerleme yaz aylarından bu yana durdu ve işgücü piyasasında gevşeklik görmüyoruz. Fed için iyi haber, beklenen enflasyonun oldukça iyi bir şekilde sabitlenmiş olması” dedi.
Son haftalarda artan Hazine getirileri, yatırımcıların merkez bankasının önümüzdeki aylarda borçlanma maliyetlerini artıracağı yönündeki beklentilerin geri çevirmesine yol açtı. Swap yatırımcıları merkez bankasının Ocak toplantısında sadece 8 baz puan daha fazla sıkılaşma fiyatlıyor.
Clarida, bu hafta başında 10 yıllık getiriyi 2007’den bu yana ilk kez yüzde 5’in üzerine çıkaran Hazine piyasasındaki satışların, tahvil arzı, parasal genişlemenin sona ermesi ve “Jay Powell’ın daha uzun süre daha yüksek” mesajı gibi birçok etkeni yansıttığını söyledi.
Clarida, “Tahvil getirileri bu seviyelerde ne kadar uzun süre kalırsa, bu oranların ekonomi üzerindeki etkilerini o kadar fazla göreceğiz” dedi.
Para politikasının daha geniş ekonomiye aktarımının gelişmekte olduğuna dikkat çeken Clarida, şirketlerin “borçlarını vadelendirdiğini ve tüketicilerin düşük 30 yıllık sabit oranlara kilitlendiğini” belirtti.
27 Ekim 2023 Cuma
Petrol, Orta Doğu’da ABD ile İran arasındaki jeopolitik gerilimlerin artmasıyla yükseldi; bu durum yatırımcıların Orta Doğu’daki geriliminin daha geniş bir çatışmaya yol açabileceği ve ham petrol arzını sekteye uğratabileceği yönündeki endişeleri yeniden canlandırdı.
Brent petrol haftalık kaybını telafi etmek için varil başına 89 doların üzerine çıkarken, ABD ham petrolü 84 doların üzerine çıktı. Son gelişmelerde, Pentagon’un bölgeye ekstra askeri personel konuşlandırılacağını açıklamasının ardından ABD ordusu, Suriye’de İran bağlantılı iki tesisi vurdu. Daha önce Tahran, çatışmanın genişlemesi halinde ABD’nin etkilenmeyeceğini söylemişti. Ham petroldeki yükseliş, Suriye saldırılarının açıklanmasıyla vadeli kontratların yükselişiyle sessiz bir açılış izledi.
Petrol, Orta Doğu’daki geriliminden bu yana sarsıldı; başlangıçta daha geniş bir çatışma korkusuyla yükseldi, ancak daha sonra fiziksel talebin zayıflamasıyla ilgili endişelerin ortaya çıkmasıyla bu kazanımlar azaldı. Yine de İsrail’in Gazze Şeridi’ne karadan saldırı başlatacağına dair göstergeler, küresel ham petrol arzının yaklaşık üçte birini oluşturan bölgede gerilimi yüksek tutacak.
Saxo Capital Markets Piyasa Stratejisti Charu Chanana, “Savaş primindeki iniş ve çıkışlar nedeniyle petrol fiyatları açısından inişli çıkışlı bir haftaydı. Ancak ABD tüketicisinin tasarrufları tükendikçe ve durgunluk endişeleri arttıkça talep kaygıları muhtemelen bundan sonra daha da artacaktır” dedi.
26 Ekim 2023 Perşembe
Yüksek enflasyon paranın değerini yok etti. Dolaşımdaki her 3 banknottan biri 200 liralık oldu. İstanbul’da ortalama bir daire almak için 200 liradan oluşan 27 kilo banknot taşınması gerekiyor. Bloomberg Businessweek Türkiye’nin haberi…
Yüksek enflasyon paranın değerini yok etti. Dolaşımdaki her 3 banknottan biri 200 liralık oldu. İstanbul’da ortalama bir daire almak için 200 liradan oluşan 27 kilo banknot taşınması gerekiyor.
Türkiye’de fiyatlar Ocak 2009 ile Ağustos 2023 arasında TÜİK verisine göre tam yüzde 950 arttı. Başka bir deyişle o tarihte 200 liraya aldığınız bir mal sepetinin aynısını almak için bugün cebinizden çıkması gereken para 2 bin lirayı aşıyor. Türkiye’de bu denli değişimin yaşandığı bir dönemde, normal olmayan bir şekilde sabit kalan ise banknotlar oldu. Ocak 2009’da en büyük banknot 200 lira idi. Hala da öyle. Türkiye’nin yeni fiyat düzeyine uygun banknot ihtiyacı uzun zamandır dile getiriliyor. Ancak son dönemde yeni banknotların çıkışı ihtiyaçtan zorunluluğa dönüştü. Öyle ki artık ev-araba gibi yüklü işlemlerin lira olarak nakitle yapılması pratik olmaktan çıktı. Paranın çuvallarla taşınması eskiden ender görülen bir durumken, artık hayatın normal akışında görülen bir tablo haline geldi. En büyük banknotun en yaygın banknot haline gelmesi de bu durumu hafifletmedi.
En büyük para en yaygın para oldu
200 lira ilk piyasaya çıktığında toplam banknotlar içindeki payı sadece yüzde 3,2’ydi. Eylül itibariyle bu oran yüzde 35’i aştı. Değer olarak bakıldığında ise dolaşımdaki toplam banknotların yüzde 66,4’ünü 200 lira oluşturuyor. 100 lira ile birlikte alındığında bu oran yüzde 93’e yükseliyor. Normal koşullarda bir ekonomide en yüksek ve en düşük değerli banknotların bu düzeyde yaygın olması beklenmez. Ancak Türkiye bu konuda özel bir konumda bulunuyor.
Bir daire = 3,8 kilometre 200 TL
İstanbul’da ortalama bir konut fiyatı Merkez Bankası verilerine göre 4 milyon 750 bin lirayı aşmış durumda. İyi mahallelerde yeni dairelerin fiyatı ortalama fiyatın katlarca üzerinde. Ortalama fiyatı, baz alırsak, bir dairenin el değiştirmesi için en büyük kağıt para olan 200 liradan tam 23 bin 750 adet gerekiyor.
Bu da İstanbul’da standart bir daire almak için peş peşe dizilmiş 3,8 kilometre uzunluğunda 200 liraya ihtiyacınız olduğu anlamına geliyor. Bu paraların ağırlığı ise 27 kilogramı, kapladığı alan 274 metrekareyi buluyor. Aynı durum araç alımlarında da mücevher alımlarında da geçerli.
Evet, her gün ev-araba satın alınmıyor. Ancak özellikle hizmet sektöründe oluşan yeni fiyat seviyeleri günlük hayatta da mevcut banknotlarla Türk lirası kullanımını zorluyor. Örneğin İstanbul’da ortalama bir restoranda iki kişilik bir akşam yemeği rahatlıkla 3-4 bin lirayı buluyor. Nakit kullanmak isteyen birinin sadece restoran hesabı için en az 20 adet kağıt para bulundurma zorunluluğu cüzdanların giderek kalınlaşmasına neden oluyor.
