29 Aralık 2022 Perşembe
Rus enerji şirketi Gazprom’un Başkanı Aleksey Miller, Türkiye’de doğal gaz merkezinin kurulmasına ilişkin çalışmaların sürdüğünü belirterek, “Karar iki devletin liderleri tarafından alındı ve biz şimdiden pratik uygulamasına başladık. Doğal gaz merkezi, gaz piyasasında şeffaf ve adil fiyatlandırma sağlayacaktır.” dedi.
Miller, Gazprom’un 2022 faaliyetlerine ilişkin yaptığı açıklamada, şirketin bu yıl 412,6 milyar metreküp doğal gaz üreteceğini kaydetti.
Şirketin Bağımsız Devlet Topluluğu (BDT) dışı ülkelere bu yıl 100,9 milyar metreküp doğal gaz ihraç edeceğini belirten Miller, küresel doğal gaz talebinin ise bu yıl itibarıyla 65 milyar metreküp gerilediğini ifade etti.
Söz konusu düşüşün 55 milyar metreküple ağırlıklı olarak 27 Avrupa ülkesinde yaşandığına işaret eden Miller, “2022’nin oldukça zorlu bir yıl olduğunu belirtmek isterim. Enerji piyasalarında tam anlamıyla topyekün değişimler yaşandı.” dedi.
Miller, küresel doğal gaz piyasasının hızla gelişmeye devam edeceğini ve gaz tüketiminin gelecek 20 yılda yüzde 20 artacağını belirterek, “Biz de elbette geleceği, yeni projelerimizi ve enerji güvenliğini düşünüyoruz.” ifadesini kullandı.
TürkAkım ve Mavi Akım doğal gaz boru hatlarının güvenilir şekilde çalışmaya devam ettiğine işaret eden Miller, şu ifadeleri kullandı:
“Şimdi de Türkiye ile birlikte bu ülkede bir doğal gaz merkezi projesi üzerinde çalışmaya başladık. Karar iki devletin liderleri tarafından alındı ve biz şimdiden pratik uygulamasına başladık. Doğal gaz merkezi, gaz piyasasında şeffaf ve adil fiyatlandırma sağlayacaktır.”
28 Aralık 2022 Çarşamba
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalanan kararnameyle Rus petrolüne tavan fiyat uygulamasına katılanlara petrol ve petrol ürünü satışı yasaklandı.
Putin’in imzaladığı kararnameyle Batılı ülkelerin Rus petrolüne varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulamasına yönelik karşı yaptırım kararı alındı.
Tavan fiyat uygulamasına katılan şahıs ve şirketlere petrol ve petrol ürünü satışını yasaklayan kararnameye göre, Rus petrolü alanların sözleşmede tavan fiyat veya alternatif bir tavan fiyat mekanizması kullanmaları halinde sevkiyat gerçekleştirilmeyecek.
Petrol sevkiyatına yönelik yasağın 1 Şubat 2023 itibarıyla yürürlüğe gireceği belirtilen kararnamede, tavan fiyat uygulayanlara petrol sevkiyatının yalnızca Putin’in özel izniyle gerçekleştirebileceği vurgulandı.
Kararnameye göre, petrol ürünleri sevkiyatına yönelik yasak ise Rus hükümetinin belirleyeceği tarihte yürürlüğe girecek.
Avrupa Birliği ülkeleri 2 Aralık’ta, Rusya’dan deniz yoluyla taşınan petrole varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulanmasında anlaşmaya varmıştı.
Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 23 Aralık’ta yaptığı açıklamada, tavan fiyat uygulamasına katılanlara petrol ve petrol ürünü satmayacaklarını, gerekirse petrol üretimlerini yüzde 5 ila 7 seviyesinde azaltabileceklerini söylemişti.
19 Aralık 2022 Pazartesi
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler, doğalgaza megavatsaat başına 180 euro tavan fiyat uygulanmasında anlaştı.
Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin enerji bakanları, Avrupa’daki enerji krizine karşı alınacak önlemleri ve ithal doğalgaza uygulanacak tavan fiyatı görüşmek üzere Brüksel’de biraraya geldi.
Toplantının ardından yapılan açıklamada, üye ülkelerin aşırı yüksek gaz fiyatlarını sınırlamak için geçici bir mekanizma üzerinde anlaştıkları belirtildi.
“AB ülkelerinin enerji bakanları, vatandaşları ve ekonomiyi aşırı yüksek gaz fiyatlarına karşı korumak için bir piyasa düzeltme mekanizması belirleyen düzenlemede siyasi anlaşmaya vardı” ifadesi kullanılan açıklamada, gaza tavan fiyatın enerji arz güvenliğini, finansal piyasaların istikrarını ve Avrupa’da dünya piyasa fiyatlarını yansıtmayan gaz fiyatındaki aşırı dalgalanmaları sınırlamayı amaçladığı kaydedildi.
Açıklamada, tavan fiyatın Avrupa’da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğalgaz ticaret noktası TTF’de işlem gören vadeli gaz kontratının 3 iş günü boyunca 180 euroyu aşması ve aynı dönemde Avrupa’da sıvılaştırılmış doğalgazın (LNG) megavatsaat fiyatının küresel piyasaların 35 euro üzerine çıkması durumunda yürürlüğe gireceği belirtildi.
Risk durumunda askıya alınabilir
Mekanizmanın, 15 Şubat 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe gireceğine işaret edilen açıklamada, AB Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı’nın (ACER) piyasaları sürekli olarak izleyeceği ve ilgili bildirimleri yayımlayacağı ifade edildi.
Açıklamada, enerji arz güvenliği, finansal istikrar, gaz akışı veya gaz talebi alanında risklerin tespit edilmesi halinde mekanizmanın askıya alınabileceği bir sistem getirildiği belirtilerek, riskler veya piyasada rahatsızlık ortaya çıkması durumunda AB Komisyonunun mekanizmayı askıya alabileceği ifade edildi.
Tavan fiyat uygulamasının, özellikle gaz talebinin bir ayda yüzde 15 veya 2 ayda yüzde 10 artması, LNG ithalatının önemli ölçüde azalması veya TTF’de işlem gören gaz miktarının geçen yılın aynı dönemine göre önemli ölçüde düşmesi durumunda askıya alınacağına dikkat çekilen açıklamada, uygulamayı askıya alma kararının AB Resmi Gazetesinde yayımlandıktan bir gün sonra yürürlüğe gireceği ifade edildi.
Süreç nasıl gelişti?
AB Komisyonu, geçen ay piyasalardaki gaz fiyatlarına “tavan fiyat” olarak bilinen bir düzeltme mekanizması uygulanması teklifinde bulunmuştu.
Plan, Avrupa’da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğalgaz ticaret noktası TTF’de işlem gören vadeli gaz kontratının iki hafta boyunca 275 euroyu aşması ve Avrupa’da sıvılaştırılmış doğalgazın (LNG) megavatsaat fiyatının küresel piyasaların 58 euro üzerine çıkması durumunda yürürlüğe girecekti.
AB Dönem Başkanı Çekya’nın üye ülkeler arasında uzlaşı sağlamak için hazırladığı son teklif, doğalgaz fiyatının megavatsaat başına 188 euroyu 3 gün boyunca aşması ve küresel LNG fiyatlarıyla farkın da 35 euro olması durumunda tavan fiyatın devreye girmesini içeriyordu.
Almanya, Hollanda, Avusturya, Danimarka ve Macaristan gibi ülkeler tavan fiyat uygulamasına mesafeli yaklaşıyor, bunun Avrupa’ya gaz tedarikini azaltmasından çekiniyordu.
Öte yandan, TTF’de işlem gören vadeli gaz kontrat fiyatı, Ağustos’ta megavatsaat başına 340 euroya kadar çıkarken bugün 106 eurodan işlem gördü.
