Ekim ayında yıllık enflasyon yüzde 85’i aştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Ekim ayında tüketici fiyat endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 85,51 arttı. Aylık enflasyon yüzde 3,54 oldu. Enflasyon böylece 24 yılın en yüksek seviyesine çıktı.
Bloomberg HT’nin anketine göre enflasyonun aylık yüzde 3,55, yıllık yüzde 85,53 olması bekleniyordu.
Çekirdek enflasyon Ekim’de yükselişini sürdürerek yıllık bazda yüzde 70,45 arttı. Önceki yüzde 68,09’du.
Yıllık enflasyonda ana gruplar içinde en yüksek artış yüzde 117,5 ile ulaştırma grubunda oldu. Ulaştırmanın ardından yüzde 99,05 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 93,63 ile ev eşyası geldi.
Üretici fiyatlarında hızlı yükseliş ekim ayında da devam etti. Yurt içi ÜFE yıllık yüzde 157,69 artış kaydetti. Üretici fiyatları içindeki elektrik, gaz kaleminde yüzde 554,56’lık artış dikkat çekti.
TCMB politika faizi ile enflasyon makasında yeni rekor
Veriler enflasyonla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası politika faizi arasındaki makasın rekor seviyeye yükseldiğini gösterdi.
Buna göre söz konusu makas 75 puana yükseldi.
İstanbul enflasyonu 27 yılın zirvesine çıkmıştı
Önceki günlerde İstanbul Ticaret Odası’nın açıkladığı İstanbul enflasyonu yüzde 108,8 ile 27 yılın zirvesine yükselmişti.
Türkiye’de geçtiğimiz yıl başlayan faiz indirim döngüsü sonrası TL’de değer kaybı enflasyonun tırmanmasında rol oynarken Rusya’nın Şubat’ta Ukrayna’yı işgali sonrası enerji ve gıda maliyetlerindeki artış bu yıl yıllık enflasyonda aralıksız tırmanış yaşanmasına yol açmıştı.
Ekonomistler önümüzdeki aylarda bu artışın yarattığı baz etkisiyle enflasyonun hızında düşüş yaşanabileceğine dikkat çekiyor.
TCMB yıl sonunda beklenen tek haneli faiz gölgesinde, son enflasyon raporunda 2022 yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 60,4’ten yüzde 65,2’ye yükseltmişti.
“Tepe noktasını gördük demek için erken”
Virtus Global Yönetici Ortağı İnanç Sözer enflasyonun beklentiye paralel gerçekleştiğini, çekirdek enflasyonun kaygı verici seviyelerde olduğunu belirterek “Tepe noktası burasıdır demek için çok erken. Gelen enflasyon rakamları beklentiye paralel; ancak burada çekirdek enflasyonun geldiği seviyeler oldukça kaygı verici. Şu an yüzde 70’in üzerine çıkan bir manşet rakamın yanı sıra yüksek çekirdek enflasyondan bahsediyoruz. Bunun iyileşmesi için çok uzunca bir zamana ihtiyacı olacak. Aslında yüzde 158 olan üretici enflasyonu, henüz üretici maliyetlerinin tüketici tarafına pek de yansımadığına işaret ediyor.
Çekirdek enflasyondaki katılığa iyi bakmak lazım, aksi halde enflasyonun önümüzdeki sene yüzde 50’nin altına hiç değmediğini görebiliriz.” ifadelerini kullandı.
ABD Merkez Bankası Fed iki günlük Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısının ardından faiz kararını açıkladı. Fed piyasa beklentilerine paralel olarak faizi 75 baz puan artırırken, sıkılaşma sürecinde son aşamaya girildiğine yönelik sinyaller verdi. Fed Başkanı Jerome Powell ise faiz artışlarına ara vermeyi düşünmek için çok erken olduğunu belirtti. Bununla birlikte Powell Aralık toplantısında daha sınırlı faiz artışının gündeme gelmesinin olası olduğunu belirtti.
Fed politika faizini 75 baz puan artırırken, önümüzdeki dönem için daha sınırlı artış sinyali verdi.
Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi politika faizinin 75 baz puan artırılması yönündeydi.
Fed bu kararla birlikte son 4 toplantıda politika faizini 75’er baz puan artırmış oldu.
Son yapılan faiz artışıyla birlikte politika faizi 2007 Aralık ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı.
Karar metninde enflasyonu dizginlemek için başlatılan agresif sıkılaşma sürecinin son aşamasına girdiği yönünde bir yönlendirme dikkat çekti. Karar metninde devam eden faiz artışlarına zaman içinde yüzde 2’lik enflasyon hedefine dönmek için yeteri kadar sıkılaştırıcı bir seviye adına ihtiyaç duyulduğu ifade edildi.
Karar metnine yeni giren ifadede Fed, hedef aralığındaki gelecek faiz artışlarının hızını belirmede Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) para politikasındaki birikimli sıkılaşmayı, para politikasının ekonomik aktivite ve enflasyon üzerinde yarattığı etkiyi ve ekonomik ve finansal gelişmeleri dikkate alacağını belirtti.
Karar oybirliği ile alınırken, Fed yetkililerinin enflasyonla mücadeleye sıkı sıkıya bağlı olduğuna bununla birlikte sıkılaşmanın yarattığı etkiyi görmezden gelmediklerine işaret etti.
Powell: Faiz artışlarına ara vermeyi düşünmek için çok erken
Kararın açıklanmasının ardından Fed Başkanı Jerome Powell basın toplantısı için kameraların karşısına geçti.
Powell’ın öne çıkan açıklamaları şunlar oldu:
Yüzde 2’lik enflasyon hedefine güçlü bir şekilde bağlıyız. İstihdam piyasasındaki büyümenin sürmesi için fiyat istikrarına ihtiyaç var. Göstergeler 4. çeyrek için ılımlı bir büyümeye işaret ediyor.
İstihdam piyasası sıkı kalmaya devam etti. Enflasyon uzun vadeli yüzde 2 hedefinin üzerinde kaldı.
Uzun vadeli enflasyon beklentilerinin iyi bir biçimde çıpalandığı görülüyor.
Konutta olduğu gibi faiz artışlarının talep üzerindeki etkili olduğunu görüyoruz.
Bir noktada faiz artışlarının yavaşlaması uygun olacak. Faizlerde hâlâ başka yollarımız var. Nihai faiz seviyesi daha önce öngörülen seviyeden daha yüksek. Enflasyonun kararlı bir şekilde gerilediğini görmemiz gerekiyor.
Şu aşamada ne kadar ileri gideceğimiz önemli bir soru. Para politikasının etkileri konusunda birçok belirsizlik var. Faiz artışlarını yavaşlatma zamanı önümüzdeki toplantıda da gelebilir. Aralık toplantısında daha küçük bir faiz artışını tartışmamız olası.
Para politikasını aşırı sıkılaştırdığımızı düşünmüyorum. Faiz artışları başarılı.
Faizi reel faizin pozitif olduğu yere getirmek isteyeceğiz. Finansal koşullar bir miktar sıkılaştı.
Uzun vadeli enflasyon beklentileri geriledi. Yüksek kısa vadeli enflasyon beklentileri çok endişe verici.
Eğer enflasyonu geriletemezsek kalıcı olacak. Yeteri kadar sıkılaşmada başarısız olmak ve erken gevşemek istemiyoruz.
Faiz artışlarına ara vermeyi düşünmek için çok erken.
İstihdam piyasası çok güçlü. Hane halklarının güçlü bir harcama yapısı var. Enflasyonu aşağı çekmek zaman alacak, bunun için sabırlı olunmalı.
Ücretler tarafında karışık bir tablo var. Ücretlerin enflasyon için ana hikaye olduğunu düşünmüyorum. Ücret artışı-enflasyon döngüsü oluşacağını sanmıyorum. Ücretlerin sürdürülebilir bir şekilde artmasını isterim.
Küresel ekonomi açık ki zor zamanlardan geçiyor. Güçlü dolar birçok ülke için zorluk oluşturuyor. ABD ekonomisi güçlü. Modellemelerimizde dünyadaki gelişmeleri de dikkate alıyoruz. Fed enflasyon konusunda başarısız olursa bu dünya için de daha iyi olmayacak.
Kamunun güveni Fed’in en önemli unsuru. Eğer aşırı sıkılaşırsak ekonomik aktiviteyi destekleyebiliriz. Eğer yeteri kadar sıkılaşamazsak ise enflasyon kalıcı olur.
Kimse bir resesyon olup olamayacağını ya da resesyonun ne kadar kötü olacağını bilemez.
Ara seçim gündeminde enflasyon ilk sıralarda
ABD’de ara seçimler dolayısıyla enflasyondaki kalıcılık önemli bir başlık olarak öne çıkmıştı.
Cumhuriyetçiler yüksek enflasyonu en önemli sorun olarak sunarken, suçu ABD Başkanı Joe Biden ve partisine yüklemeye çalışıyor.
Geçen hafta, iki Demokrat senatör Powell’a faiz oranlarını çok fazla yükselterek “gereksiz sorunlara” yol açmama çağrısı yapmıştı. Tüm bu gelişmeler öncesinde ABD’de açıklanan JOLTS verileri, ülkede açılan yeni iş pozisyonlarının Eylül ayında 437 bin artışla 10,7 milyona yükseldiğini gösterdi.
- ABD’DE ÖZEL SEKTÖR İSTİHDAMI TAHMİNLERİ AŞTI
Bloomberg anketine katılanların medyan beklentisi 9,8 milyon seviyesindeydi. Yeni iş ilanlarında yaşanan artış, resesyon endişelerine karşın çalışan talebinin artmaya devam ettiğini ve istihdam piyasasının gücünü koruduğunu ortaya koydu.
Bloomberg Ekonomisti Eliza Winger faiz kararı açıklanmadan yaptığı değerlendirmede, “Ekonomik ivmede görülen açık yavaşlamaya karşın yeni iş ilanları Eylül’de de düşmedi. Bu da işgücü piyasasındaki aşırı ısınmayı önlemek isteyen bir Fed için durumu daha da karmaşık hale getirdi” değerlendirmesini yapmıştı.
Özel sektör istihdamı beklentiyi aştı
Açık iş sayısında beklenmeyen bir artış görülürken, son gelen özel sektör istihdamı verisi ise beklentilerin üzerinde gerçekleşti.
ADP verilerine göre Ekim’de özel sektör istihdamı 239 bin arttı. Bloomberg anketindeki beklenti 185 bindi.
ABD Merkez Bankası’nın bugünkü toplantıda 4. kez büyük montanlı faiz artış serisine devam etmesi bekleniyor. Başkan Jerome Powell’ın enflasyonu düşürmek konusunda kararlı oldukları söylemini yinelemesi ve faiz artırımında yavaşlama mesajı vermesi bekleniyor.
Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) 1980’lerden beri uyguladığı en agresif para politikasını sürdürmesi ve politika faizini 75 baz puan artırarak yüzde 3,75-4 ile 2008’den beri en yüksek seviyeye çıkartması bekleniyor. Fed kararı sonrası Başkan Powell’ın basın toplantısında sonraki toplantılara dair sinyaller aranacak.
Merkez Bankası Başkanı Powell’ın enflasyonu düşürmek konusunda kararlı duruşunu yinelemesi ve Aralık toplantısı için bazı seçenekleri masada tutması bekleniyor. Piyasalar Aralık’ta 50 baz puan veya daha büyük montanlı artış konusunda bölünmüş durumda.
MacroPolicy Perspectives Kurucusu Julia Coronado “Finansal istikrar için daha yavaş gitmek isteyebilirler. Powell güvercin tonda görünmek istemez ancak daha yavaş hareket etmeyi isteyebilir” değerlendirmesini yaptı.
Powell 40 yılın zirvesindeki enflasyonu dizginlemek için mücadelede geç kalındığına dair eleştirilerin hedefi olmuştu. Faiz artırımları piyasalarda çalkantıya neden olmuş, yatırımcılar Fed’in resesyonu tetikleyeceği endişeleriyle karşı karşıya kalmıştı.
Bloomberg Economics Ekonomistleri Anna Wong ve Andrew Husby “Fed’in 4. toplantıda da 75 baz puanlık artış yapması bekleniyor. Ancak asıl belirsizlik, Powell’ın faiz artırım hızının yavaşlaması konusunda ne mesaj vereceği. Baz senaryonun 50 baz puanlık artış olmasını bekliyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Hangi kurum ne bekliyor?
Birçok kurum Aralık ayında faiz artış hızında yavaşlama olmasını bekliyor. Barclays ve Deutsche Bank Kasım’da 75 baz puan, Aralık’ta 75 baz puan artış beklerken Citigroup, JPMorgan, Goldman Sachs, Morgan Stanley ve Wells Fargo bu ay 75, Aralık toplantısında ise 50 baz puan artış bekliyor.
JPMorgan: ‘İnce ayar’ olabilir
JPMorgan Kıdemli ABD Ekonomisti Michael Feroli “Para politikası metninde muhtemelen faizlerde artışın devam edeceği mesajı tekrarlanacak ancak faiz artış döngüsünün sonuna yaklaşıldığına dair ‘ince ayar’ olabilir.” yorumunu yaptı.
Basın toplantısı
Powell Temmuz ayından bu yana faiz artış hızının bir noktada yavaşlatılması gerekebileceğini belirtirken gelen verilere bağlı olarak Aralık ayı için opsiyonları açık bıraktı. 13 Aralık’taki toplantıya kadar 2 istihdam ve 2 enflasyon verisi gelecek.
Metlife Investment Management Stratejisti Drew Matus piyasaların Fed’in yavaşlayacağına dair işaret görmek istediğini belirtti.
Karşıt düşünceler
Bazı ekonomistler toplantıda alınan karara ilişkin görüş ayrılıkları olacağını öngörüyor. Kansas City Fed Başkanı Esther George Haziran’da daha küçük miktarlı artışı savunmuş, St. Louis Fed Başkanı James Bullard da Mart ayında daha büyük artıştan yana oy kullanmıştı.
(Kaynak: BloombergHT.com)
