25 Mayıs 2023 Perşembe

Petrol ABD’de borç tavanı krizine dair yaşanan endişeler ve Rusya’dan gelen OPEC+’nın üretimi daha fazla kısmasının olası olmadığına dair açıklamalarla değer kaybetti.

Petrol, ABD borç tavanı çıkmazına ilişkin gerilimin artması ve Rusya’nın OPEC+’nın üretimi daha fazla kısma ihtimalini gerçekten uzak bulmasıyla geriledi.

ABD ham petrolü ülke stoklarının düşmesi ve Suudi Arabistan’ın spekülatörleri “dikkatli” olmaları konusunda uyarmasıyla son üç gün içinde yaklaşık yüzde 4 yükselmesi sonrası varil başına 74 dolara düştü. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, borç tavanı anlaşmasını engelleyen siyasi partizanlığın yansıması olarak ABD’nin kredi notlarını düşürebileceğini açıkladı.

OPEC+ tarafında ise Rusya’nın üretimin daha fazla kısılmasına dair olumsuz açıklamaları takip ediliyor. Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak verdiği bir röportajda, OPEC+’nın Haziran başında altı ay içinde yapacakları ilk yüz yüze toplantıda daha önce alınan üretimi düşürme kararı sonrası herhangi bir yeni adım atmasının pek olası olmadığını söyledi.

Ham petrol fiyatları Çin’de yaşanan cansız büyümenin beklentileri karşılamaması ve ABD’de para politikasının daha da sıkılaşmasıyla yıl boyunca neredeyse yüzde 8’lik düşüş yaşadı.

Fed tarafında ise yetkililerin Haziran ayında faiz artışlarını durdurmaya eğimli oldukları değerlendirilse de enflasyonla mücadeleyi sona erdirmeye hazır olmadıklarının işaretlerini veriyorlar.

RHB Investment Bank Petrol ve Gaz Analisti Sean Lim, “Petrol piyasasının görünümü ABD’de borç tavanı krizi ve para politikasının daha da sıkılaşma ihtimali gibi makroekonomik faktörlerine fiyatlar üzerinde baskı kurmasıyla şimdilik kötü görünüyor. Yine de Çin’deki toparlanmanın hız kazanmasıyla fiyatların yılın ikinci yarıda artması gerekir” değerlendirmesinde bulundu.

Temmuz vadeli ABD ham petrolü, yüzde 0,4 düşerek varil başına 74,05 dolara geriledi.

Temmuz vadeli Brent petrol ise yüzde 0,3 düşüşle varil başına 78,16 dolara düştü.

(Kaynak: BloombergHT.com )

27 Ocak 2023 Cuma

Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, Rus rafineri petrol ürünlerinden dizelin variline 100 dolar, sıvı yakıtın variline 45 dolar tavan fiyat uygulanmasını değerlendiriyor.

Politico internet sitesinin haberine göre, Rus rafineri petrol ürünlerine yönelik ambargosu 5 Şubat’ta yürürlüğe girecek olan AB, bu ürünlerinin fiyatını sınırlamak için harekete geçti.

Rusya’nın petrol gelirlerini hedef alan AB Komisyonu, üye ülkelere, G7 ülkeleri ile birlikte Rusya’ya yüksek değerli ve düşük değerli rafineri ürünleri olmak üzere iki farklı tavan fiyat uygulanmasını teklif etti.

Bu çerçevede AB, Rus dizeline ve gaz yağına varil başına 100 dolar, daha ucuz sıvı yakıt (fuel oil) ve açık renkli petrol ürünlerine de varil başına 45 dolar tavan fiyat getirilmesini istedi.

AB, söz konusu tavan fiyatların, Birliğin Rus rafineri petrol ürünlerine yönelik ambargosunun devreye gireceği 5 Şubat tarihinde yürürlüğe alınmasını talep etti.

Böylece, AB ve G7, Rusya’nın üçüncü ülkelere yapacağı rafineri petrol ürünleri ihracatına sınırlamalar getirecek.

Batı ülkelerinin şirketleri Rusya’dan rafineri petrol ürünleri ihracatına ancak söz konusu ürünün belirlenecek tavan fiyatın altında satılması halinde hizmet sunabilecek.

Bu aşamada, AB Komisyonu teklifini üye ülke temsilcileri ele alıyor. Tavan fiyat uygulamasının yürürlüğe girmesi için AB ülkelerinin oybirliği gerekiyor.

AB içinde oybirliği sağlanınca, G7 ülkelerinin de tavan fiyata katılması istenecek.

Öte yandan, AB ülkelerinin, Rusya’dan deniz yoluyla taşınan petrole ithalat yasağı ve varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulama kararları 5 Aralık’ta başlamıştı.

Rus petrolünün üçüncü ülkelere belirlenen fiyattan daha yüksek bir seviyede satılması durumunda, G7 ve AB ülkelerindeki şirketler bu petrole nakliye, sigorta ve aracılık gibi çeşitli hizmetleri sunamıyor. Bu hizmetlerin sağlanabilmesi için Rus petrolünün tavan fiyatın altında işlem görmesi gerekiyor.

(Kaynak: BloombergHT.com )

28 Aralık 2022 Çarşamba

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalanan kararnameyle Rus petrolüne tavan fiyat uygulamasına katılanlara petrol ve petrol ürünü satışı yasaklandı.

Putin’in imzaladığı kararnameyle Batılı ülkelerin Rus petrolüne varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulamasına yönelik karşı yaptırım kararı alındı.

Tavan fiyat uygulamasına katılan şahıs ve şirketlere petrol ve petrol ürünü satışını yasaklayan kararnameye göre, Rus petrolü alanların sözleşmede tavan fiyat veya alternatif bir tavan fiyat mekanizması kullanmaları halinde sevkiyat gerçekleştirilmeyecek.

Petrol sevkiyatına yönelik yasağın 1 Şubat 2023 itibarıyla yürürlüğe gireceği belirtilen kararnamede, tavan fiyat uygulayanlara petrol sevkiyatının yalnızca Putin’in özel izniyle gerçekleştirebileceği vurgulandı.

Kararnameye göre, petrol ürünleri sevkiyatına yönelik yasak ise Rus hükümetinin belirleyeceği tarihte yürürlüğe girecek.

Avrupa Birliği ülkeleri 2 Aralık’ta, Rusya’dan deniz yoluyla taşınan petrole varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulanmasında anlaşmaya varmıştı.

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 23 Aralık’ta yaptığı açıklamada, tavan fiyat uygulamasına katılanlara petrol ve petrol ürünü satmayacaklarını, gerekirse petrol üretimlerini yüzde 5 ila 7 seviyesinde azaltabileceklerini söylemişti.

(Kaynak: BloombergHT.com )

18 Aralık 2022 Pazar

Rusya’nın doğalgaz arzını kesmesi sonrası Avrupa’da yaşanan enerji sorunu depoların doldurulmasıyla şimdilik aşılmış gibi görünüyor. Ancak uzmanlar önümüzdeki yıl Çin başta olmak üzere Asya’dan talebin artacağını öngörerek yaşanacak rekabetin uzun yıllar sürecek bir enerji krizine yol açabileceğini belirtiyor.

Avrupa, Ukrayna savaşı kaynaklı yaşanan enerji kıtlığında yaklaşık 1 trilyon dolarlık enerji maliyetiyle sarsılırken son on yılların en büyüğü olma potansiyeline sahip krizin yeni başlıyor olabileceği değerlendiriliyor.

Avrupa bu kış sonrası Rusya’dan çok az ya da hiç doğalgaz tedarik etmeden gaz rezervlerini doldurmak zorunda kalacak ve bu durumun tanker taşımacılığında rekabeti yoğunlaştırması bekleniyor.

Bölge ülkeleri sıvılaştırılmış doğalgaz ithal etmek için daha fazla tesisi devreye alsa da ABD ve Katar gibi ülkelerin ek üretim kapasitesinden sağlanacağı hesaplanan doğalgazın 2026 yılına dek hazır olmayacağı ve dolayısıyla pazarın bu tarihe kadar sıkışık kalması bekleniyor. Bu durum yüksek enerji maliyetlerinde kaçış olmayacağına işaret ediyor.

Olağanüstü hal yıllarca sürebilir

Brüksel’deki düşünce kuruluşu Bruegel hükümetlerin sağladığı 700 milyar doların üstünde yardım sayesinde işletmelerin ve tüketicilerin zararın büyük kısmından kaçınmasını sağladığını ancak olağanüstü halin yıllarca sürebileceğinin altını çiziyor.

Ülkelerin faiz oranlarını artırması ve yavaşlayan ekonomilerin resesyon yaşanması muhtemel görünürken milyonlarca haneye ve işletmeye yapılacak yardımların uzun süre sürdürülmesi mümkün görünmüyor.

S-RM Danışmanlık Direktörü Martin Devenish konuyla ilgili, “Kurtarma paketleri, hibeler gibi tüm faktörleri topladığınızda gülünç derecede büyük bir para ortaya çıkıyor. Önümüzdeki yıl hükümetlerin bu krizi yönetmesi çok daha zor olacak” değerlendirmesinde bulundu.

AB ülkelerinin yarısı belirlenen borç limitlerini aşmış durumda

Avrupa’da hükümetlerin mali kapasiteleri hali hazırda zorlanmaya başladı. Avrupa Birliği’ne üye devletlerin yarısının borcu birliğin sınır limit olarak belirlediği Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın yüzde 60 oranını aşmış durumda.

Bloomberg’in piyasa verilerini derleyerek ortaya çıkardığı 1 trilyon dolarlık miktar, tüketici ve işletmeler için enerji maliyetlerinin geldiği seviyeye dikkat çekerken bu rakamın bir kısmı sağlanan yardım programları ile dengelenmişti. Bruegel, Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından bu ay yayımlanan bir raporda yer verilen talep ve fiyat artışıyla tahminleriyle benzer bir öngörüye sahip olduklarını belirtiyor.

Geçtiğimiz yaz rekor fiyatlara rağmen yaşanan depoları doldurma yarışı arz üzerindeki baskıyı şimdilik hafifletmiş görünse de dondurucu havalar bu kış Avrupa’nın enerji sistemine ilk gerçek sınavını yaşatacak. Alman enerji şebeke otoritesi geçtiğimiz hafta yeterli gaz tasarrufu yapılmadığı ve tüketim seviyeleri de dahil olmak üzere beş önemli göstergeden ikisinin kritik seviyeye ulaştığı uyarısında bulundu.

Tasarruf tedbirlerine rağmen 2023’te arzı açığı 27 milyar metreküp olabilir

Kısıtlı arz nedeniyle işletmeler ve tüketicilerden kullanımlarını azaltmaları istenirken Uluslararası Enerji Ajansı AB’nin bu yıl gaz talebini 50 milyar metreküp azaltmayı başardığını açıkladı. Öte yandan bölge Rus arzının sıfıra düştüğü ve Çin LNG ithalatının 2021 yılı seviyelerine döndüğü bir senaryoda 2023 yılı için hala 27 milyar metreküplük potansiyel bir açıkla karşı karşıya.

İsveç bankası SEB AB Emtia Başanalisti Bjarne Schieldrop, “Gaz arzı mutlak bir ihtiyaç ve Avrupa’da muhtemelen yaygın şekilde depolama çabalarına şahit olacağız. AB’de doğalgaz stoklarını doldurmak için yarış başladı” değerlendirmesinde bulundu.

Avrupa Komisyonu olası bir arz krizini önlemek için minimum hedefler belirlemiş durumda. Buna göre 1 Şubat’a kadar ısınma sezonunun sonuna kadar rezervlerin tükenmesi ihtimalinden kaçınmak için depolama tesislerinin en az yüzde 45 doluluk seviyesinde olması öngörülüyor. Kışın ılıman geçmesi durumunda ise hedef yüzde 55 seviyesinin üzerinde kalmak olarak belirlendi.

Asya’da soğuk hava ve ekonomik toparlanma rekabeti kızıştıracak

Avrupa’ya LNG ithalatı rekor seviyelere ulaşırken Almanya’da yeni yüzen LNG terminalleri açılmaya başladı. Hükümet destekli satın almalar sevkiyatların yönünü Çin’den Avrupa’ya çevirmesine yardımcı olsa da Asya’da mevsimin daha soğuk geçmesi ve Pekin yönetimin Kovid kısıtlamalarını hafifletmesinin ardından yaşanacak potansiyel bir güçlü ekonomik toparlanmanın bunu daha da zorlaştıracağı değerlendiriliyor.

China National Offshore Oil’e bağlı Institute of Energy Economics’e göre Çin’in 2023 yılı için doğalgaz ithalatının bu yıla göre yüzde 7 daha yüksek olacağı hesaplanıyor. Kamu sahipli şirket gelecek yıl LNG tedarikini güvence altına alma çalışmalarına başlarken ek kapasite alımları için Avrupa ile doğrudan rekabete girmiş durumda. Bu yıl Çin’in gaz talebinde yaşanan tarihi düşüşü küresel arzın yaklaşık yüzde 5’ine karşılık geliyor.

Bununla birlikte Avrupa’nın tek sorunu Çin’den gelecek talep değil. Diğer Asya ülkeleri de daha fazla gaz tedarik etmeye hazırlanıyor. Bu yıl dünyanın en büyük LNG ithalatçı ülkesi olan Japonya, hükümetin alımları sübvanse etmesiyle birlikte stratejik bir rezerv oluşturmayı planlıyor.

Kamu desteği sürdürülebilir değil

Bu yıl Temmuz ayında 345 euro ile zirve yapan Avrupa vadeli gaz fiyatları sonrasında megavat-saat başına 135 euro civarına geriledi. Bloomberg Economics Avrupa Başekonomisti Jamie Rush’a göre fiyatların 210 euroya yükselmesi durumunda ithalat maliyetleri GSYİH’nın yüzde 5’ine ulaşabilir. Uzmanlar bu senaryonun daha önce öngörülen hafif resesyonu derin ekonomik gerilemeye dönüştürmeye ve hükümetlerin yardım programlarını kesmesine sebep olabileceğini belirtiyor.

Yüksek enerji maliyetleri özellikle otomotivden kimyasallara kadar çeşitli ürünleri ürütmek için uygun fiyatlı enerjiye bağımlı olan Almanya gibi ülkeler için ABD ve Çin ile rekabet gücü yaşaması anlamına geliyor.

Almanya’da düşük doğalgaz fiyatlarının mucidi olarak bilinen Massachusetts Amherst Üniversitesi Ekonomisti Isabella Weber önümüzdeki dönemle ilgili, “Enerji fiyatlarındaki sert artışın potansiyel olarak müthiş siyasi ve sosyal yansımaları olacağı ve Alman ekonomisinin omurgasında yaşatacağı şok göz önüne alındığında, Alman hükümetinin müdahale etmesi önemlidir” değerlendirmesinde bulundu.

(Kaynak: BloombergHT.com )