30 Ekim 2023 Pazartesi

Dünya Bankası, Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın neden olduğu aksaklıklar üzerine Orta Doğu’daki son çatışmanın tırmanmasının küresel emtia piyasalarında “çifte şoka” neden olabileceği ve emtia piyasalarını “tehlikeli sulara” itebileceği uyarısında bulundu.

Dünya Bankası, Emtia Piyasaları Görünüm Raporu’nun Ekim 2023 sayısını “Jeopolitik Risklerin Gölgesinde” başlığıyla yayımladı.

Raporda, Orta Doğu’da yaşanan son çatışmaların, son yıllarda sıra dışı şokların etkileriyle mücadele eden emtia piyasalarında önemli bir belirsizlik yarattığı aktarıldı.

Çatışma başlamadan önce Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun gönüllü olarak petrol arzını azaltmasının üçüncü çeyrekte enerji fiyatlarının yüzde 9 artmasına neden olduğu kaydedilen raporda, sonuç olarak Dünya Bankası’nın emtia fiyat endeksinin bu dönemde yüzde 5 arttığı ve şu anda 2015-2019 ortalamasının yüzde 45 üzerinde olduğu bildirildi.

Çatışmanın etkisi şu ana kadar sınırlı

Raporda, çatışmanın emtia fiyatları üzerindeki etkisinin şimdilik sınırlı olduğu, petrol fiyatlarının çatışmanın başlangıcından bu yana yaklaşık yüzde 6 arttığı, tarımsal emtiaların, çoğu metalin ve diğer emtiaların fiyatlarının ise neredeyse yatay seyrettiği kaydedildi.

Bankanın raporunda, “Bununla birlikte tarih, çatışmanın tırmanmasının, petrol ve diğer emtia fiyatlarının artmasına yol açabilecek büyük bir riski temsil ettiğini gösteriyor; bu, bölgede ve dünya genelinde gıda güvensizliğini yoğunlaştıracak bir sonuç olacaktır.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Çatışmanın artması durumunda emtia fiyatlarına ilişkin görünümün hızla kötüleşeceğine işaret edilen raporda, çatışmanın etkilerinin arz kesintilerinin süresine ve ölçeğine bağlı olacağı, ticaret kısıtlamaları ve hava koşullarına bağlı aksamaların da fiyatların yükselmesine neden olabileceği, beklenenden zayıf küresel büyümenin de emtia fiyatları üzerinde önemli bir aşağı yönlü risk oluşturduğu aktarıldı.

Raporda, petrol arzında “küçük bir aksama” olması durumunda küresel petrol arzının günde 500 bin ila 2 milyon varil azalmasının ve petrol fiyatlarının varil başına 93 ila 102 dolar aralığına ulaşmasının öngörüldüğü kaydedildi.

Arzda “orta düzeyde bir aksama” durumunda ise küresel petrol arzının günde 3 ila 5 milyon varil azalacağı ve petrol fiyatlarının varil başına 109 ila 121 dolara yükselmesinin beklendiği belirtilen raporda, “büyük bir aksama” senaryosunda ise küresel petrol arzının günde 6 ila 8 milyon varil azalacağı ve fiyatların varil başına 140 ila 157 dolara çıkmasının öngörüldüğü bildirildi.

Emtia fiyatlarının 2025’te istikrara kavuşması bekleniyor

Raporda, küresel ekonominin büyük bir petrol fiyatı şokuyla başa çıkma konusunda 1970’lerdekinden çok daha iyi bir konumda olduğu, buna rağmen Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın neden olduğu aksaklıkların üzerine Orta Doğu’daki son çatışmaların tırmanmasının küresel emtia piyasalarını “tehlikeli sulara” itebileceği vurgulandı.

Emtia fiyatlarına ilişkin tahminlere yer verilen raporda, genel olarak emtia fiyatlarının bu yıl yüzde 23,5 ve gelecek yıl yüzde 4,1 düşmesinin beklendiği kaydedildi. Bankanın raporunda, emtia fiyatlarının 2025 yılında istikrara kavuşmasının beklendiği aktarıldı.

Raporda, enerji fiyatlarının ise bu yıl yüzde 28,8 ve gelecek yıl yüzde 4,5 düşeceğinin tahmin edildiği belirtilerek Brent tipi ham petrolün fiyatının bu yıl varil başına ortalama 84 dolar olmasının, küresel ekonomik büyümenin yavaşlamasıyla gelecek yıl ise varil başına ortalama 81 dolara düşmesinin beklendiği bildirildi.

Arzın artmasıyla tarımsal emtia fiyatlarının ise gelecek yıl düşmesinin beklendiği belirtilen raporda, metal fiyatlarının ise talebin yavaşlaması nedeniyle 2024’te yüzde 5 düşeceği, 2025’te ise küresel sanayi faaliyetinin toparlanmasıyla yükselmesinin öngörüldüğü aktarıldı.

Altın fiyatları çatışmanın başlangıcından bu yana yaklaşık yüzde 8 arttı

Raporda, politika yapıcıların tetikte olmaları gerektiği vurgulanarak başta altın olmak üzere bazı emtiaların görünüme ilişkin uyarılarda bulunduğuna işaret edildi.

Altın fiyatlarının çatışmanın başlangıcından bu yana yaklaşık yüzde 8 arttığı kaydedilen raporda, altın fiyatlarının jeopolitik kaygılarla benzersiz bir ilişkisi olduğu, çatışma ve belirsizlik dönemlerinde bu artışların sıklıkla “yatırımcı güveninin erozyona uğradığına” işaret ettiği ifade edildi.

Raporda, çatışmanın artması halinde gelişmekte olan ülkelerdeki politika yapıcıların manşet enflasyondaki olası artışı yönetmek için adımlar atmasının gerekeceği belirtildi.

Gıda güvensizliğinin artması riski göz önüne alındığında hükümetlerin gıda ve gübreye yönelik ihracat yasakları gibi ticari kısıtlamalardan kaçınması gerektiği belirtilen raporda, bu tür önlemlerin genellikle fiyat oynaklığını ve gıda güvensizliğini artırdığı aktarıldı.

Raporda, artan gıda ve petrol fiyatlarına tepki olarak fiyat kontrolleri gibi uygulamalardan da kaçınılması gerektiği vurgulanarak sosyal güvenlik ağlarının iyileştirilmesi, gıda kaynaklarının çeşitlendirilmesi, gıda üretimi ve ticaretinde verimliliğin artırılması gerektiği, uzun vadede ise tüm ülkelerin yenilenebilir enerji kaynaklarına geçişi hızlandırarak enerji güvenliklerini güçlendirebileceği ve bunun da petrol fiyatı şoklarının etkilerini hafifleteceği kaydedildi.

Yüksek petrol fiyatları gıda enflasyonunu yukarı çekebilir

Dünya Bankası Baş Ekonomisti ve Kalkınma Ekonomisinden Sorumlu Kıdemli Başkan Yardımcısı Indermit Gill, Orta Doğu’daki son çatışmanın emtia piyasalarının 1970’lerden bu yana yaşadığı en büyük şok olan Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaşın hemen ardından geldiğini belirtti.

Gill, politika yapıcıların ihtiyatlı olması gerekeceğini vurgulayarak, “Çatışma artarsa, küresel ekonomi yıllar sonra ilk kez yalnızca Ukrayna’daki savaştan değil, aynı zamanda Orta Doğu’dan da kaynaklanan çifte enerji şokuyla karşı karşıya kalacak.” ifadelerini kullandı.

Dünya Bankası Baş Ekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse de yüksek petrol fiyatlarının devam etmesinin kaçınılmaz olarak gıda fiyatlarını da artıracağına dikkati çekti.

Son çatışmanın tırmanmasının yalnızca bölgede değil, dünya genelinde gıda güvensizliğini yoğunlaştıracağı uyarısında bulunan Köse, “Şiddetli bir petrol fiyatı şoku gerçekleşirse, bu durum birçok gelişmekte olan ülkede halihazırda yüksek olan gıda enflasyonunu yukarı çekecektir.” değerlendirmesinde bulundu.

(Kaynak: BloombergHT.com )

27 Ekim 2023 Cuma

ABD’de kişisel tüketim harcamaları, Eylül ayında yüzde 0,7 ile beklentilerin üzerinde artış gösterdi.

ABD Ticaret Bakanlığı, Eylül ayına ait kişisel gelir ve tüketim harcamaları verilerini açıkladı.

Buna göre ülkede kişisel gelirler, Eylül’de bir önceki aya kıyasla yüzde 0,3 arttı. Piyasa beklentileri ise kişisel gelirlerin bu dönemde yüzde 0,4 artması yönündeydi. Amerikalıların kişisel gelirlerindeki artış, Ağustos’ta yüzde 0,4 olmuştu.

Kişisel tüketim harcamaları da Eylül’de aylık bazda yüzde 0,7 ile beklentilerin üzerinde yükseliş kaydetti. Piyasa beklentileri, kişisel tüketim harcamalarındaki artışın yüzde 0,5 olması yönündeydi. Kişisel tüketim harcamaları ağustosta yüzde 0,4 yükselmişti.

Kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi de Eylül’de aylık bazda yüzde 0,4 ve yıllık bazda yüzde 3,4 yükseldi. Söz konusu veri, ağustosta da aynı oranlarda artmıştı.

ABD Merkez Bankasının (Fed) enflasyon göstergesi olarak dikkate aldığı gıda ve enerji kalemlerinin hesaplama dışı tutulduğu çekirdek kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi, aynı dönemde aylık bazda yüzde 0,3 ve yıllık bazda yüzde 3,7 arttı.

Eylülde piyasa beklentilerine paralel artış gösteren kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi, ağustosta aylık yüzde 0,1 ve yıllık yüzde 3,8 olmuştu.

Piyasa beklentileri, Ağustos’ta çekirdek kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksindeki aylık artışın aylık yüzde 0,3, yıllık ise yüzde 3,7 olması yönündeydi.

(Kaynak: BloombergHT.com )

27 Ekim 2023 Cuma

Pimco’ dan Richard Clarida’ya göre Fed, dirençli ABD ekonomisinde inatçı enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını daha da artırmak zorunda kalabilir.

Dünyanın en büyük aktif tahvil fonunu yöneten Pacific Investment Management Co.(Pimco)’dan Richard Clarida’ya göre Fed, dirençli ABD ekonomisinde inatçı enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını daha da artırmak zorunda kalabilir.

Eski Fed başkan yardımcısı Perşembe günü Bloomberg’in New York’taki konferansda yaptığı konuşmada “Enflasyondaki ilerleme yaz aylarından bu yana durdu ve işgücü piyasasında gevşeklik görmüyoruz. Fed için iyi haber, beklenen enflasyonun oldukça iyi bir şekilde sabitlenmiş olması” dedi.

Son haftalarda artan Hazine getirileri, yatırımcıların merkez bankasının önümüzdeki aylarda borçlanma maliyetlerini artıracağı yönündeki beklentilerin geri çevirmesine yol açtı. Swap yatırımcıları merkez bankasının Ocak toplantısında sadece 8 baz puan daha fazla sıkılaşma fiyatlıyor.

Clarida, bu hafta başında 10 yıllık getiriyi 2007’den bu yana ilk kez yüzde 5’in üzerine çıkaran Hazine piyasasındaki satışların, tahvil arzı, parasal genişlemenin sona ermesi ve “Jay Powell’ın daha uzun süre daha yüksek” mesajı gibi birçok etkeni yansıttığını söyledi.

Clarida, “Tahvil getirileri bu seviyelerde ne kadar uzun süre kalırsa, bu oranların ekonomi üzerindeki etkilerini o kadar fazla göreceğiz” dedi.

Para politikasının daha geniş ekonomiye aktarımının gelişmekte olduğuna dikkat çeken Clarida, şirketlerin “borçlarını vadelendirdiğini ve tüketicilerin düşük 30 yıllık sabit oranlara kilitlendiğini” belirtti.

(Kaynak: BloombergHT.com )

26 Ekim 2023 Perşembe

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, faiz kararını yüzde 70’e yaklaşan enflasyonun gölgesinde 14:00’te açıklayacak. Bankanın beşinci kez üst üste faiz artışı yapması bekleniyor.

Bloomberg anketine yansıyan medyan beklenti artışın eylül faiz kararı gibi 500 baz puan olacağı yönünde. Başkan Hafize Gaye Erkan yönetiminde bankanın sıkılaştırma döngüsü neredeyse 22 yüzde puanı bulmuş durumda. Birçok yatırımcıya göre halihazırda gerçekleşen enflasyona göre reel faizin halen negatif bölgede bulunması sıkılaşmanın yeterli seviyede olmadığını gösteriyor.

Buna ek olarak İsrail-Hamas çatışmasının büyümesi senaryosunda enerji fiyatlarının yeniden yukarı yönlü risk oluşturması birçokları için psikolojik seviye olan yüzde 40’a daha erken ulaşılmasını beraberinde getirebilir.

Deutsche Bank ekonomistlerine göre artan jeopolitik riskler ve bunun enflasyon ile ödemeler dengesine potansiyel etkileri sebebiyle TCMB 2023 yıl sonunda yüzde 40’lık bir haftalık repo faizine ulaşacak. Bazı ekonomistlere göre ise yerel seçimlerin yaklaşması TCMB’nin ‘bekle-gör’ duruşunu tercih etmesiyle sonuçlanabilir.

(Kaynak: BloombergHT.com )

24 Ekim 2023 Salı

Tahvil piyasaları konusunda son yıllardaki kötümser tahminleriyle tanınan ünlü yatırımcılar Bill Ackman ve Bill Gross’a göre tahvil faizleri aşırı yükseldi.

Pershing Square Capital Management Kurucusu Bill Ackman sosyal medya paylaşımında artan küresel riskler karşısında ABD tahvillerine karşı pozisyonuna son verdiğini belirtti.

Ackman Twitter’da yazdığı paylaşımda “Mevcut uzun vadeli faizlerde tahvillere karşı kısa pozisyonda kalmak için dünyada çok fazla risk var. Ekonomi son verilerin işaret ettiğinden daha fazla yavaşlıyor” değerlendirmesini yaptı.

Pimco Kurucusu Bill Gross ise yıl sonunda resesyon beklentisiyle kısa vadeli SOFR future kontratlarda alım yaptığını dile getirdi. Gross Fed’in son dönemdeki faiz sözlü yönlendirmesine atıfta bulunarak “‘Daha uzun daha yüksek’ söylemi dünde kaldı” diye yazdı.

İki ünlü yatırımcının pozisyon değişikliği getirilerin yeni zirvelere ulaşmasının ardından sert düşüşler yaşamasının ardından geldi.

Pazartesi günü ABD 30 yıllık tahvil getirisi yüzde 5,18 ile zirveyi görmesinin ardından 21 baz puan düştü. 10 yıllık tahvil getirisi ise pazartesi günü 16 yıl sonra ilk kez yüzde 5 seviyesini aşmasının ardından 19 baz puan düşüş yaşadı.

Bloomberg Küresel Kümülatif Tahvil endeksi bu yıl yüzde 4,8 kayıp yaşadı, aynı endeks 2022’de yüzde 17 düşmüştü. Bu veriler Ackman gibi tahvil kötümserlerinin son yıllardaki tahvil satış dalgasından kazançlı çıktığını gösteriyor.

(Kaynak: BloombergHT.com )