01 Aralık 2022 Perşembe
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI, Kasım’da 45,7’ye geriledi ve üst üste dokuzuncu ay eşik değer 50’nin altında kaldı. Faaliyet koşullarında gözlenen bozulma, 2020 yılı başlarında yaşanan ilk Covid-19 dalgasından bu yana görülen en belirgin düzeyde gerçekleşti.
İSO imalat PMI Ekim ayındaki 46,4 seviyesinden 45,7’ye geriledi ve böylece üst üste dokuzuncu ay eşik değer 50’nin altında kaldı. Faaliyet koşullarında gözlenen bozulma, 2020 yılı başlarında yaşanan ilk Covid-19 dalgasından bu yana görülen en belirgin düzeyde gerçekleşti.
Son PMI anketindeki en dikkat çekici gelişme, talebin hem iç hem de dış piyasalarda gösterdiği zayıflık oldu. Buna bağlı olarak toplam yeni siparişler ve yeni ihracat siparişleri son iki buçuk yılın en belirgin ivme kaybını sergiledi. Yeni ihracat siparişlerinde talep düşüşünün ana kaynağı olarak ABD ve Avrupa ön plana çıktı.
Firmalar, imalat sanayi üretimindeki yavaşlamada ana ihracat pazarlarındaki talep yetersizliğinin etkili olduğunu bildirdi. Üretimdeki yavaşlama eğilimi 12. aya ulaştı. Kasımda girdi maliyetleri enflasyonu keskin yavaşlama kaydetti ve girdi fiyatlarındaki artış son üç yılın en düşük hızında gerçekleşti. Ham madde fiyatlarındaki yükseliş ve liradaki değer kaybı, maliyetlerin artmasında etkili olurken düşük girdi talebi ise enflasyonu sınırlayıcı etkide bulundu.
Girdi talebindeki zayıflık aynı zamanda tedarikçi performansında da belirgin bir iyileşmeyi beraberinde getirdi. Nitekim teslimat sürelerindeki düşüş, Temmuz 2005 hariç olmak üzere anket tarihinin en belirgin düzeyinde gerçekleşti.
Girdi maliyetlerindeki düşüş trendine paralel olarak nihai ürün fiyatları enflasyonu da hız kaybetti. Kasımda ürün fiyatlardaki artış güçlü olmakla birlikte ağustostan bu yana en düşük seviyesinde kaydedildi. Son olarak, iki aylık gerilemenin ardından istihdam kasımda yeniden artışa geçti. Öte yandan söz konusu artış oldukça sınırlı gerçekleşti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi:
“Küresel imalat sanayi talebindeki zayıflığın Türk imalatçıları açısından yol açtığı zorluklarla birlikte kasım ayında üretim ve yeni siparişler yavaşlama kaydetti. Öte yandan, girdi talebindeki düşüş firmaların bir süredir karşı karşıya olduğu bazı güçlüklerin de hafiflemesini sağladı. Özellikle girdi maliyetleri enflasyonunun son üç yılın en düşük düzeyine gerilemesi dikkat çekti. Tedarikçilerin teslimat sürelerinde ise 2005 yılına uzanan anket tarihinin en sert ikinci düşüşü yaşandı.”
01 Aralık 2022 Perşembe
Fed Başkanı Jerome Powell Fed’in Aralık ayında faiz artışında vites düşüreceği sinyalini verdi. Powell’ın açıklamaları sonrasında riskli varlıklarda yükseliş kaydedildi.
ABD’de yaşanan Powell rallisi tüm dünyaya yayılıyor.
MSCI World endeksi yüzde 2,5 yükselişle yatırımcıların risk iştah seviyesinin yüksek olduğunu gösterdi. ABD’de Dow Jones Industrial Average endeksi Eylül dip seviyesinden yüzde 20 yükselerek boğa piyasasına girdi.
ABD vadelileri sabah saatlerinde hafif yükselirken rallinin devam edebileceğine işaret ediyor.
Asya Pasifik’te Powell’a ek olarak Çin Kovid tedbirlerinin yumuşaması da neredeyse tüm önemli Borsaların yükselmesine yol açıyor. Hong Hong Hang Seng yüzde 1,6, Çin CSI 300 yüzde 1,3 yükseliyor. Dolar düşüşünü bugün de sürdürüyor.
Powell’ın konuşması sonrası çarşamba gününü yüzde 0,7 kayıpla kapatan Bloomberg Dolar Endeksi bu sabah da yüzde 0,3 ek düşüş ile 1.266 puan seviyesine geriledi.
ABD tahvil getiri eğrisi vade yelpazesi boyunca gerilerken 10 yıllık getiri çarşamba günü 14 baz puan birden düşerek yüzde 3,61’e indi.
Spot altın da Powell sonrası ralli yapıyor. Altının onsu yüzde 0,5 yükselişle 1.778 dolarda. Petrol hafif geriliyor.
Powell’dan piyasaları rahatlatan açıklamalar
Fed Başkanı Jerome Powell, Fed’den aralık ayında faiz artış hızında yavaşlamaya gidileceği beklentilerini kuvvetlendirdi.
Çarşamba akşamı konuşan Powell, enflasyon baskılarının yavaşlayacağına dair iyimser bir tablo ortaya koyarken “Faiz artış hızında ılımlılaşma zamanı en erken aralık ayında gelebilir” değerlendirmesini yaptı.
Enflasyon üzerindeki belirsizliğin yüksek olduğunu vurgulayan Powell “Faiz artış hızındaki ılımlılaşma, enflasyonu kontrol etmek için faizleri nereye kadar yükselteceğimiz ve o seviyelerde ne kadar tutmamız gerektiğinden daha az önem taşıyor” diye konuştu.
Powell’ın bu sözlerini değerlendiren LH Meyer Ekonomisti Derek Tang “Powell’ın ana mesajı 2023’te gevşeme olmayacağı mesajını vermekti. Piyasalar mesajı olumlu algıladı çünkü faizleri uzun bir süre tutma sinyali, aynı zamanda faizleri fazla artırmama anlamına da geliyor” dedi. Yatırımcılar Powell’ın mesajlarını olumlu karşıladı.
Öte yandan Powell, ABD ekonomisini resesyona sokmadan enflasyonun düşürülebileceği görüşünü koruyor. Powell konuşmasında “Yumuşak veya yumuşağa yakın bir iniş için bir patika olduğuna inanmaya devam ediyorum” dedi. Powell bu patikayı işgücü piyasası koşullarının yumuşaması, mal ve barınma hizmetleri enflasyonunun iyileşmesi olarak tarif etti ve “Bence bu çok mantıklı bir patika” değerlendirmesini yaptı.
01 Aralık 2022 Perşembe
Çin’de ekonomik aktivite üzerinde etkili olan ve sosyal huzursuzluk yaratan sıkı Kovid tedbirlerinde gevşemeye gidileceği sinyalleri geliyor. Tedbirlerin uygulanmasından sorumlu olan Başbakan Yardımcısı Sun Chunlan mücadelede yeni bir aşamaya girildiğini belirtirken dinamik sıfır vaka stratejisine vurgu yapmadı.
Çin protestolara yol açan Kovid tedbirlerinde esneme yönünde değişikliğe gidiyor. Çin’de sert Kovid tedbirlerinin uygulanmasında en yetkili isim olan Başbakan Yardımcısı Sun Chunlan, bu tedbirlerde yumuşama sinyali verdi.
Çarşamba günü Çin Ulusal Sağlık Komisyonu ile toplantısında konuşan Sun, Omikron varyantının daha hafif sağlık sorunlarına yol açması ve aşılanan kişi sayısındaki artış sebebiyle “salgınla mücadelenin yeni bir aşamaya girdiğini” belirtti.
Sun, açıklamasında Çinli yetkililerin sert tedbirleri ifade etmek için kullandıkları “dinamik Sıfır Kovid” ifadesini de kullanmadı.
Şehirlerden gelen haberler de tedbirlerin gevşetildiğini gösteriyor. Guangzhou kentinde protestolardan etkilenen bölgeler de olmak üzere bazı kesimlerde karantina uygulaması kaldırıldı. Chongqing ve Pekin’de de yasaklar gevşetildi.
Gevşeme işaretleri sonucu ABD’deki Çin varlıkları rallisini sürdürdü. Nasdaq Golden Dragon endeksi üçüncü işlem gününde de yükselerek ralliyi yüzde 10’a taşıdı
Çin’de sıfır vaka stratejisi
Kovid-19 salgınında ilk vakaların görüldüğü Çin, vaka sayısı nüfusuna oranla az olmasına ve büyük bölümünün hastalık belirtisi göstermemesine rağmen Çin, “sıfır vaka” olarak adlandırılan katı salgın kontrol tedbirlerini uygulamaya devam ediyor.
Kovid-19 vakalarını ortaya çıktığı yerde bastırmayı ve bulaşma zincirini kesmeyi hedefleyen strateji, karantina, seyahat kısıtlamaları, toplu testler, imalat, ticaret ve hizmetler sektöründeki işletmelerin faaliyetlerinin kısıtlanması veya kapalı devre sürdürülmesi gibi katı ve geniş ölçekli tedbirleri gerektiriyor.
Tedbirler, hayatın olağan akışına müdahalenin yanında ekonomik maliyeti açısından da tartışmalara yol açıyor.
Dünyanın ülkeleri virüsle belirli uyum içinde yaşamaya, hayatın akışını ve ekonomik faaliyetleri aksatacak kontrol tedbirlerinden kaçınmaya yönelik stratejileri benimserken Çin, salgının başından beri başvurduğu tedbirleri sürdürmekte ısrar ediyor.
